Long COVID blijft wereldwijd een van de meest complexe nasleepverschijnselen van de pandemie. In het Frontiers in Medicine artikel “Challenges in diagnosis and treatment of long COVID” (Gu et al., 2025) wordt benadrukt dat ondanks de grote aantallen getroffen patiënten, de herkenning en behandeling van long COVID nog sterk tekortschieten.
Lees het originele artikel hier.
De omvang van het probleem
Volgens recente schattingen ervaart 10–30% van de mensen die COVID-19 hebben doorgemaakt langdurige klachten. Wereldwijd gaat het om tientallen miljoenen mensen. Veelvoorkomende symptomen zijn vermoeidheid, geheugenproblemen, verminderde inspanningscapaciteit, kortademigheid, slaapstoornissen en “brain fog”. De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) definieert long COVID als het aanhouden van symptomen gedurende minstens twee maanden, beginnend binnen drie maanden na een SARS-CoV-2-infectie, zonder dat er een andere verklaring is.
Toch verschillen de definities tussen internationale instanties zoals de WHO, CDC, NICE en NASEM. Deze uiteenlopende criteria zorgen voor verwarring in de praktijk en maken het moeilijk om patiënten tijdig en eenduidig te diagnosticeren.
Moeilijk te herkennen en te meten
Een belangrijk probleem is dat de diagnose long COVID grotendeels steunt op wat patiënten zelf rapporteren. Objectieve biomarkers ontbreken grotendeels. Klachten als vermoeidheid en concentratieproblemen overlappen met andere aandoeningen, zoals depressie, auto-immuunziekten of postinfectieuze syndromen.
Nieuwe wetenschappelijke inzichten tonen echter hoopvolle ontwikkelingen:
- Genetische markers: Onderzoekers vonden 212 afwijkend tot expressie komende genen bij long COVID-patiënten, waaronder antisense ORF1ab RNA en FYN RNA, die als mogelijke diagnostische merkers kunnen dienen.
- Ontstekingsfactoren: Verhoogde niveaus van ontstekingsstoffen zoals IL-1β, IL-6 en TNF werden gemeten.
- Hersenscans: PET-scans tonen vaak verminderde stofwisseling in de voorste hersengebieden, passend bij cognitieve klachten.
Deze ontdekkingen kunnen bijdragen aan objectievere diagnosetools in de toekomst.
Gebrek aan erkenning en gevolgen
Veel patiënten ervaren dat hun klachten niet serieus worden genomen. Uit onderzoek blijkt dat artsen long COVID-symptomen vaak toeschrijven aan angst of depressie, waardoor de juiste zorg uitblijft. Hierdoor wenden veel mensen zich tot online gemeenschappen voor begrip en steun. Naast de persoonlijke impact veroorzaakt long COVID ook maatschappelijke problemen: langdurig ziekteverzuim, verminderde arbeidsparticipatie en hoge zorgkosten.
Behandeling: fragmentarisch en nog zonder doorbraak
Er bestaat momenteel geen bewezen effectieve behandeling voor long COVID. Veel studies richten zich op afzonderlijke symptomen, zoals vermoeidheid of cognitieve stoornissen, terwijl het syndroom meerdere organen tegelijk treft.
Toch bieden enkele benaderingen perspectief:
- Revalidatieprogramma’s met ademhalingsoefeningen, kracht- en duurtraining verbeteren uithoudingsvermogen en levenskwaliteit.
- Dieet en microbiota: Anti-inflammatoire voeding en probiotica kunnen mogelijk ontstekingen verminderen.
- Traditionele Chinese Geneeskunde (TCM): Kruidenpreparaten zoals Qingjin Yiqi-granules toonden in studies verbetering van vermoeidheid en kortademigheid. Toch bemoeilijkt de individuele aard van TCM-behandelingen standaardisatie en wetenschappelijke toetsing.
Oproep tot actie
De auteurs benadrukken dat long COVID erkend moet worden als een legitieme aandoening. Artsen dienen beter te worden opgeleid in herkenning en behandeling, en er moeten internationale standaarden en biomarkers komen.
Een multidisciplinaire, patiëntgerichte aanpak — waarin ook traditionele en complementaire therapieën op basis van bewijs worden geïntegreerd — kan de zorg voor deze groep aanzienlijk verbeteren.
Nader toegelicht
- Long COVID / post-COVID conditie: Langdurige klachten na een SARS-CoV-2-infectie die niet door een andere ziekte verklaard kunnen worden.
- Biomarker: Een meetbare biologische indicator die kan helpen bij diagnose of het volgen van ziekteverloop.
- Cytokinen (IL-1β, IL-6, TNF): Ontstekingsstoffen die een rol spelen bij immuunreacties en mogelijk bijdragen aan de aanhoudende klachten.
- PET-scan ([18F]-FDG): Beeldvormingstechniek die hersenactiviteit meet via suikerstofwisseling.
- TCM (Traditionele Chinese Geneeskunde): Holistisch behandelsysteem met kruiden, acupunctuur en voedingsadviezen.
