Hoewel miljoenen mensen wereldwijd kampen met langdurige klachten na een COVID-19-infectie, blijft de herkenning en behandeling van long COVID binnen de medische wereld achter. Het recente onderzoek van Gu en collega’s, gepubliceerd in Frontiers in Medicine (link naar het oorspronkelijke artikel), legt bloot waarom deze aandoening nog steeds zo moeilijk te diagnosticeren en behandelen is — en wat er moet veranderen.
Een complexe en onderschatte aandoening
Long COVID, of post-COVID-conditie, wordt door de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) gedefinieerd als het aanhouden van klachten gedurende minstens twee maanden na een bevestigde of waarschijnlijke SARS-CoV-2-infectie, zonder dat een andere verklaring aanwezig is. In China blijkt volgens een grootschalig onderzoek dat tussen de 10 en 30 procent van de COVID-patiënten langdurige symptomen ontwikkelt, zoals vermoeidheid, geheugenproblemen, kortademigheid en concentratieverlies. Wereldwijd ligt de geschatte prevalentie rond de 36 tot 50 procent.
Ondanks deze omvang is er nog altijd geen eenduidige internationale definitie van long COVID. De WHO, CDC, NICE en NASEM hanteren elk andere criteria. Dat leidt tot verschillen in diagnose en maakt vergelijking van onderzoeksresultaten moeilijk. Deze inconsistentie vormt volgens Gu et al. een van de grootste obstakels voor effectieve herkenning en zorg.
Diagnose zonder duidelijke biomarkers
Een ander probleem is dat long COVID grotendeels op basis van klachten wordt vastgesteld. Er bestaan nog geen betrouwbare laboratoriumtesten of biomarkers die de diagnose kunnen bevestigen. Klachten als vermoeidheid en “brain fog” zijn subjectief en overlappen met andere aandoeningen, zoals depressie of auto-immuunziekten. Hierdoor worden patiënten vaak verkeerd begrepen of zelfs niet serieus genomen.
Toch zijn er hoopvolle ontwikkelingen. Nieuw onderzoek toont aan dat bepaalde genetische merkers, zoals antisense ORF1ab RNA en FYN RNA, mogelijk als diagnostische indicatoren kunnen dienen. Ook afwijkingen in hersenactiviteit, zichtbaar via PET-scans en EEG, wijzen op objectieve veranderingen die de klachten bij long COVID kunnen verklaren.
Onvoldoende kennis bij zorgverleners
Een schrijnend punt dat het onderzoek benadrukt, is het gebrek aan bewustzijn onder artsen. Veel patiënten worden onterecht doorverwezen naar psychologische zorg, omdat hun klachten worden aangezien voor angst of depressie. Hierdoor blijven lichamelijke oorzaken onbehandeld. Gu en collega’s pleiten daarom voor een betere scholing van artsen, met meer aandacht voor long COVID in nascholingsprogramma’s en klinische richtlijnen.
De last op maatschappij en economie
Long COVID is niet alleen een medisch, maar ook een sociaal probleem. Het belemmert werkhervatting en veroorzaakt langdurige arbeidsongeschiktheid. In Britse cohorten bleek dat mensen met long COVID aanzienlijk vaker langdurig ziekgemeld zijn. Slechts zo’n 60 procent keert binnen drie maanden terug naar werk, vaak met aangepaste taken.
Weinig effectieve behandelingen
Op therapeutisch vlak is de situatie eveneens problematisch. De meeste klinische studies richten zich op afzonderlijke klachten, zoals vermoeidheid of cognitieve stoornissen, in plaats van het multifactoriële karakter van long COVID als geheel. Toch zijn er lichtpunten:
- Revalidatieprogramma’s met ademhalingsoefeningen en fysieke training verbeteren uithoudingsvermogen en levenskwaliteit.
- Voedingsinterventies met ontstekingsremmende diëten of probiotica kunnen het immuunsysteem gunstig beïnvloeden.
- Traditionele Chinese geneeskunde (TCM) laat in studies veelbelovende resultaten zien bij klachten als vermoeidheid en kortademigheid, al blijft standaardisatie lastig.
Naar een integratieve en patiëntgerichte zorg
De auteurs roepen op tot een multidisciplinaire aanpak waarin artsen, fysiotherapeuten, psychologen en complementaire geneeskunde samenwerken. Long COVID moet erkend worden als een legitieme chronische aandoening met uiteenlopende verschijningsvormen. Alleen door de ervaring van patiënten serieus te nemen en diagnostische criteria te harmoniseren, kan de zorg verbeteren.
Nader toegelicht
Long COVID / Post-COVID-conditie: Langdurige klachten die aanhouden na een SARS-CoV-2-infectie, zonder andere oorzaak.
Biomarker: Meetbare biologische indicator die kan helpen bij diagnose of behandeling van ziekten.
Cytokines (IL-1β, IL-6, TNF): Ontstekingsbevorderende eiwitten die vaak verhoogd zijn bij long COVID.
PET-scan / EEG: Beeldvormingstechnieken waarmee hersenactiviteit en energieverbruik kunnen worden onderzocht.
TCM (Traditionele Chinese Geneeskunde): Oud-Chinese medische benadering met kruiden en acupunctuur, gericht op balansherstel.
