De Traditionele Chinese Geneeskunst is een holistisch medisch systeem met duizenden jaren geschiedenis. Het is geworteld in filosofieën als het taoïsme, yin-yang, en de vijf elementenleer, en ziet gezondheid als een dynamische balans tussen lichaam, geest en omgeving. Anders dan in de westerse geneeskunde wordt ziekte niet alleen gezien als een fysieke storing, maar als een verstoring van de totale harmonie.
1. Kernprincipes van TCG
Qi – Levensenergie
Qi is de fundamentele energie die het lichaam doordringt en aanstuurt. Het stroomt door meridianen, en een blokkade of tekort aan Qi leidt tot ziekte of disbalans.
Yin en Yang
Yin en yang zijn tegengestelde maar elkaar aanvullende krachten (zoals koud-warm, rust-activiteit). Gezondheid is een voortdurende balans tussen deze twee.
De vijf elementen
Hout, vuur, aarde, metaal en water vertegenwoordigen fysiologische functies en onderlinge relaties tussen organen.
2. Diagnostiek in TCG
TCG gebruikt onder andere:
- Tongdiagnose: de vorm, kleur en coating van de tong geven informatie over inwendige toestanden.
- Polsdiagnose: beoordeelt kwaliteit, ritme en kracht van Qi en bloed.
- Observatie: van de huid, ogen, lippen, stem, houding.
- Vragen stellen: over spijsvertering, slaap, emoties, menstruatie, enz.
3. Behandelmethoden
Kruiden
Op maat gemaakte kruidenformules worden voorgeschreven om interne balans te herstellen. Denk aan klassiekers als Si Jun Zi Tang (voor milt-Qi) of Er Chen Tang (voor damp).
Acupunctuur
Fijne naalden worden op specifieke punten gezet om Qi te reguleren en stagnaties op te heffen.
Moxa (moxibustie)
Verwarming van acupunctuurpunten met bijvoetkruid om koude te verdrijven en Qi te stimuleren.
Cupping
Vacuüm cups worden op de huid geplaatst om stagnatie van Qi of bloed op te heffen.
Tui Na (massage)
en
Qigong/Tai Chi
(bewegingsoefeningen) worden ook ingezet om energie te versterken of harmoniseren.
4. De rol van de milt in TCG
De milt in TCG verschilt sterk van de anatomische milt in de westerse geneeskunde. Haar belangrijkste functies:
- Transformatie en transport: zet voedsel om in Qi, bloed en vloeistoffen.
- Controleert het bloed: houdt bloed binnen de vaten.
- Voedt spieren en ledematen: zwakke milt leidt tot spierzwakte en moeheid.
- Opent in de mond, manifesteert op de lippen: bleke lippen kunnen wijzen op miltzwakte.
- Huis van de gedachte: langdurig piekeren tast de milt aan.
Symptomen van miltzwakte: vermoeidheid, slechte eetlust, opgeblazen gevoel, diarree, blauwe plekken, koude ledematen.
5. Hoe versterk je de milt volgens TCG?
Voedingsrichtlijnen
- Wél eten: warme, gekookte gerechten, wortelgroenten, kip, havermout, gember, pompoen.
- Vermijden: rauw voedsel, suiker, alcohol, zuivel, koude dranken, gefrituurd eten.
Leefstijl
- Eet regelmatig en in rust.
- Vermijd overdenken en stress.
- Beweeg dagelijks en slaap voldoende.
Aanvullende ondersteuning
- Kruidenformules zoals Si Jun Zi Tang of Shen Ling Bai Zhu San.
- Acupunctuurpunten als ST36, SP6 en CV12.
6. Wat is “damp” in TCG?
Damp (Shi) is een pathogeen dat ontstaat wanneer vocht zich ophoopt en niet goed verwerkt wordt. Het is plakkerig, zwaar en veroorzaakt stagnatie.
Oorzaken van damp
- Zwakke milt
- Ongezonde voeding (vet, suiker, zuivel)
- Vochtige omgeving
- Weinig beweging
- Emotionele stress (vooral piekeren)
Symptomen van damp
- Zwaartegevoel in lichaam of hoofd
- Vermoeidheid, brain fog
- Slijm, opgeblazen gevoel, vochtophoping
- Plakkerige ontlasting of vaginale afscheiding
- Tong met dik, plakkerig beslag
Soorten damp
- Koude damp: sloomheid, bleekheid, koude ledematen
- Hete damp: ontstekingen, stinkend slijm, jeuk
Aanpak van damp
- Vermijden van dampvormend voedsel
- Versterken van milt met voeding en kruiden
- Acupunctuur en beweging
- Formules zoals Ping Wei San of Er Chen Tang
Conclusie
De Traditionele Chinese Geneeskunst biedt een rijk en verfijnd systeem om gezondheid op een diep niveau te begrijpen. Centraal staat het herstellen van balans — via voeding, kruiden, levensstijl en energetische therapieën. Begrippen als Qi, damp, en milt-Qi kunnen vreemd lijken, maar ze geven waardevolle inzichten in hoe lichaam en geest samenwerken.
